Vaes Pieter Jaak Jan

Vaes Pieter Jaak Jan

Naam: Vaes Pieter Jaak Jan

Geboren te: Sint-Pieters-Jette

Geboren op: 1884-12-01

Overleden te: Ieper

Overleden op: 1915-04-22

Burgerlijke stand: gehuwd met Maria Joanna Petronella Lenaerts

Laatst gekend adres: Ravels(Weelde), Geeneindstraat nr. 75

Beroep: rijkswachter

Pieter Jaak Jan/Pierre Jacques Jean VAES werd geboren te Sint-Pieters-Jette op 1 december 1884. Hij was een zoon van veldwachter Hendrik Joseph VAES (°Houthalen, op het Hoevereynde, 19-10-1848) en Joanna VANDERGOTEN (°Ganshoren 16-01-1847). De ouders waren in Jette gehuwd op 2 juni 1881. Hij was gehuwd met Maria Joanna Petronella LENAERS/LENAERTS (waarschijnlijk in Antwerpen). Hij vertrok uit Jette op 7 september 1909 en vestigde zich in Laken, rue Leopold nr. 122. Toen de oorlog uitbrak woonde hij in Weelde op de Geeneindstraat nr. 75 en was rijkswachter van beroep. Een familielid Jean Draps-Vaes woonde in 1919 nog in Jette (mogelijks is dit de man van een zus), rue Ferdinand Lenoir nr. 52. Op zoek naar zijn begraafplaats werd met deze persoon gecorrespondeerd. 

Pieter VAES was van de lichting 1903 en vervulde zijn dienstplicht vanaf 1 januari 1903 bij het vrijwilligerscorps met stamnummer 11952.

Als openbaar machtsapparaat was het voor de oorlog de opdracht van de Rijkswacht (de Gendarmerie) binnen de grenzen van het koninkrijk de orde te handhaven en de wetten te doen naleven. Bij de algemene mobilisatie op 1 augustus 1914 komen er nog heel wat taken bij zoals vorderingen, bewaking, inwinnen van inlichtingen aan de grens. De Rijkswacht moet tevens eenheden oprichten die ter beschikking staan van het leger.

Op 18 augustus worden alle Rijkswachters met uitzondering van de eenheden in Limburg en Brugge, naar Antwerpen teruggetrokken. Af en toe raken de gendarmes in schermutselingen verwikkeld maar op 7 oktober komt het in Edemolen (bij Nazareth) tot een drie uur durend gevecht waarbij elf gendarmen gedood worden. Na de val van Antwerpen beslist Koning Albert I op 9 oktober om de troepen richting Westhoek te laten terugtrekken. Op 13 en 14 oktober vertrekken de rijkswachters richting Duinkerke, Calais en Le Havre. Vanaf 24 oktober 1914 voert de Rijkswacht politieacties uit achter het front. Verdwaalde soldaten worden opgepakt en weer naar hun eenheden gebracht.

‘Piottenpakkers’ noemen de soldaten de gendarmen spottend. Een van hun taken is immers om in de rust- en uitgangskwartieren de orde en de discipline te controleren. Dronkenschap of vechtpartijen worden aan de commandant gerapporteerd en dan volgt voor de ‘piot’ een straf. De Rijkswacht voert ook controles uit op militairen die zonder vergunning het hun toegewezen gebied willen verlaten en (mogelijke) deserteurs worden zonder genade opgepakt en uitgeleverd.

Hoe lang en waar Pieter VAES in het eerste oorlogsjaar deelnam aan deze taken als wachtmeester 1ste klas bij de Rijkswacht te voet (Gent), compagnie van Antwerpen, is niet geweten.

Op 19 december 1914 wordt hij samen met 142 andere ‘gendarmen’, vooral Limburgers, geregistreerd in het interneringskamp te Harderwijk. Dit wil niet zeggen dat hij deserteerde, veel militairen staken na de val van Antwerpen de Belgisch-Nederlandse grens over met de bedoeling via die weg het front in de Westhoek te vervoegen, bvb. omdat ze niet tijdig over de Schelde geraakten. De Nederlandse marechaussee pakte hen op en interneerde ze om zo de neutraliteit van Nederland in de oorlog te behouden. Dat is zeker ook Pieter VAES zijn bedoeling geweest. In het dagboek van Henri PICARD, een Antwerpse advocaat die ook in Harderwijk geïnterneerd was, staat op 29 april 1915: ‘Vaes, de gendarm, liet aan zijn zwager Lenaerts (den binder) weten, dat hij naar Yperen ging. Hij was tevreden opnieuw in zijn land te zijn. Hij schreef ook een brief aan mij, maar tot heden ontving ik niets.’ Charles Louis LENAERTS uit Kessenich is ook rijkswachter en geïnterneerd in Harderwijk. Hij is een broer van de echtgenote van Pieter.  

Op 22 april 1915 sterft Pieter VAES in Ieper. Hij wordt bedolven onder het puin van een met obussen gebombardeerd huis. Henri PICARD schrijft op 16 mei 1915: ‘Van den gendarm Vaes bracht Lenaerts het spijtigste nieuws. Die zou te Ieperen den dood gevonden hebben. Op wacht op een brug moest hij vluchten met 20-30 burgers in een huis dat boven hem platgeschoten werd. Gendarmen brachten Lenaerts het bericht over.’

Hij wordt eerst in Poperinge begraven, op de Stedelijke begraafplaats (F.R. 5801). Op 13 oktober 1921 wordt hij herbegraven op de gemeentelijke begraafplaats van Jette.

Zijn overlijdensakte bestaat: In een vonnis van 02-03-1922 bevestigt de rechtbank van 1ste aanleg van Turnhout het overlijden van Pieter Jaak Jan VAES en geeft dit door aan de gemeente Weelde om toe te voegen aan de registers van de burgerlijke stand.

 

De naam van Pieter Jaak Jan Vaes staat op de mooie gedenkplaat die in Weelde voor de gesneuvelden van het dorp werd gemaakt.